Ο ιός HPV ή ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων είναι ένας ιός που προσβάλλει το δέρμα και τους βλεννογόνους του σώματος. Έχουν απομονωθεί μέχρι σήμερα περισσότεροι από 150 τύποι του ιού HPV, από τους οποίους κάποιοι ευθύνονται για τα θηλώματα του δέρματος, άλλοι για τις μυρμηγκιές, ενώ πάνω από 40 ενοχοποιούνται για μόλυνση της γεννητικής και περιπρωκτικής περιοχής.
Οι περισσότερες HPV λοιμώξεις παραμένουν χωρίς συμπτώματα ή είναι παροδικές και αυτοπεριοριζόμενες. Οι ιοί HPV όμως διακρίνονται τόσο σε «χαμηλού κινδύνου» (όπως π.χ. οι τύποι 6 και 11), που ευθύνονται για τα κονδυλώματα και την υποτροπιάζουσα αναπνευστική θηλωμάτωση, όσο και «υψηλού κινδύνου» (όπως π.χ. οι τύποι 16 και 18), που είναι υπεύθυνοι για την ανάπτυξη καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, καθώς και καρκίνων του πρωκτού, του πέους, του αιδοίου, του κόλπου, αλλά και της στοματοφαρρυγγικής κοιλότητας.
Πώς μεταδίδεται
Η μετάδοση του HPV ιού πραγματοποιείται αποκλειστικά μέσω της δερματικής επαφής, λόγω των μικροτραυματισμών του δέρματος και των βλεννογόνων κατά την τριβή των ιστών μεταξύ τους. Συνηθέστερα η μετάδοση HPV στην περίπτωση των κονδυλωμάτων γίνεται μέσω της τριβής κατά τη σεξουαλική επαφή ακόμα και αν το προσβεβλημένο άτομο δεν έχει ορατές βλάβες τη στιγμή της επαφής. Οι τραυματισμοί που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής πράξης σε μικροσκοπικό επίπεδο, έχουν σαν αποτέλεσμα σωματίδια του ιού να εξέρχονται από το δέρμα του ατόμου που φέρει τον HPV και να διασπείρονται στο δέρμα του άλλου, το οποίο έχει επίσης υποστεί μικροεκδορές, οπότε και επέρχεται μετάδοση του HPV στο άλλο άτομο.
Ο ιός HPV έχει χρόνο επώασης έως και 9 μήνες δηλαδή μπορεί να περάσει όλο αυτό το χρονικό διάστημα από τη μόλυνση και μετά να εμφανιστούν βλάβες, οπότε και είναι πολύ δύσκολο κανείς να γνωρίζει την ακριβή χρονική περίοδο μετάδοσης HPV. Επίσης η μετάδοση HPV μπορεί να γίνει ακόμα και με χρήση προφυλακτικού, καθώς αυτό δεν καλύπτει όλες τις περιοχές του δέρματος που έρχονται σε δερματική επαφή. Κονδυλώματα μπορούν να εμφανιστούν και στην περιπρωκτική περιοχή αλλά και στο στόμα ως αποτέλεσμα της πρωκτικής και της στοματογεννητικής σεξουαλικής επαφής, μέσω του ίδιου μηχανισμού.
Μετάδοση του HPV μπορεί να γίνει και στο ίδιο άτομο από τη μια περιοχή στην άλλη με αυτοενοφθαλμισμό, δηλαδή αν τραυματιστεί μία ήδη υπάρχουσα βλάβη, σωματίδια του ιού μπορεί να εξαπλωθούν σε άλλες περιοχές του δέρματος. Για το λόγο αυτό τα κονδυλώματα παρουσιάζουν μεγάλη έξαρση και συχνές υποτροπές σε γειτονικές περιοχές της πρωτομόλυνσης όταν χρησιμοποιείται ξυραφάκι ή κερί ως αποτριχωτική μέθοδος στην περιοχή αυτή. Τέλος, αν και δεν είναι πρακτικά πολύ εφικτό, υπάρχει περίπτωση μετάδοση HPV να γίνει μέσω μολυσμένων αντικειμένων και εφόσον υπάρχει λύση της συνέχειας του δέρματος, καθώς ο HPV εμφανίζει μεγάλη ανθεκτικότητα και μπορεί να επιβιώσει εκτός του ανθρώπινου οργανισμού αρκετές ημέρες.
HPV στις γυναίκες
Ο ιός HPV στις γυναίκες παρουσιάζει μεγαλύτερη πολυπλοκότητα τόσο στη διάγνωση όσο και στην αντιμετώπισή του σε σχέση με το HPV στους άντρες. Αυτό συμβαίνει γιατί κάποιοι υπότυποι του ιού ευθύνονται για βλάβες στον τράχηλο που μπορεί να αποτελούν προκαρκινικές αλλοιώσεις και χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής και συχνού ελέγχου. Οι υπότυποι του ιού HPV στις γυναίκες που είναι χαμηλού κινδύνου για ανάπτυξη κακοήθειας, μπορούν επίσης να προκαλέσουνκονδυλώματα. Αυτά μπορεί να σχηματιστούν μετά από εβδομάδες ή ακόμα και μήνες από τη σεξουαλική επαφή με ένα προσβεβλημένο από τον ιό HPV σύντροφο.
Τα κονδυλώματα μπορεί να εμφανιστούν μέσα και γύρω από το αιδοίο, στα μικρά ή μεγάλα χείλη αυτού, στην εξωτερική γύρω περιοχή, στον κόλπο, στον τράχηλο ή και μέσα και γύρω από τον πρωκτό. Το μέγεθος των κονδυλωμάτων μπορεί να ποικίλλει. Μερικά μπορεί να είναι αόρατα στο μάτι, ενώ άλλα μπορεί να είναι μεγάλα και να έχουν μορφή «κουνουπιδιού».
Μερικές φορές η λοίμωξη HPV στις γυναίκες μπορεί να προκαλεί φαγούρα, αίσθημα καύσου ή μια γενικότερη ενόχληση στην περιοχή. Στην περίπτωση που τα κονδυλώματα είναι εσωτερικά (στην περιοχή του κόλπου και του τραχήλου της μήτρας) απαιτείται γυναικολογική εξέταση για την αφαίρεσή τους. Οι χαμηλού κινδύνου υπότυποι του ιού HPV στις γυναίκες, δεν προκαλούν πάντοτε κονδυλώματα, ενώ τα προσβεβλημένα από τον ιό άτομα μπορεί να μην έχουν καμία γενικότερη εκδήλωση, κονδυλώματα ή σύμπτωμα.
Προστασία
Δύο εμβόλια HPV είναι διαθέσιμα με σκοπό την προστασία λοίμωξης HPV στις γυναίκες. Το ένα από τα δύο προστατεύει και από τους υποτύπους του HPV που προκαλούν τα κονδυλώματα. Η δράση τους είναι καλύτερη όταν γίνονται πριν την έναρξη της σεξουαλικής ζωής (11-12 ετών κατά μέσο όρο). Παρ’ όλα αυτά, μπορούν να πραγματοποιηθούν και σε ηλικίες 20-26 ετών σε 3 δόσεις, χρησιμοποιώντας τον ίδιο τύπο εμβολίου και στις 3 δόσεις.
Η χρήση του εμβολίου δεν αντικαθιστά την χρήση προφυλακτικού, καθώς υπάρχουν δεκάδες σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα εκτός από τον ιό HPV στις γυναίκες, ενώ θα πρέπει να γίνονται σε τακτική ετήσια βάση έλεγχοι με κολπικά και τραχηλικά επιχρίσματα κατά Παπανικολάου (test Pap) .
HPV στους άντρες
Είναι εξίσου συχνός ο HPV σε άνδρες, όπως και στις γυναίκες. Οι περισσότερες πληροφορίες για τον HPV ιό προέρχονται από κέντρα ερευνών σε γυναίκες, λόγω του αυξημένου κινδύνου καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Όμως, ο ιός HPVπροσβάλλει και τους άνδρες, προκαλώντας πολλά προβλήματα, οπότε είναι σημαντικό και για τον ανδρικό πληθυσμό να κατανοήσει τους τρόπους πρόληψης της μετάδοσης του ιού HPV. Η λοίμωξη από HPV στους άνδρες, μπορεί να προκαλέσει διάφορες μορφές καρκίνου των γεννητικών οργάνων, αλλά και κονδυλώματα, όπως και στις γυναίκες.
HPV στους άνδρες εμφανίζεται σε πάνω από το 50% του σεξουαλικά ενεργού πληθυσμού. Δεν νοσούν όμως όλοι οι άνδρες με HPV, αφού σε αρκετές περιπτώσεις ο ιός HPV στους άνδρες μένει σε λανθάνουσα (ανενεργή) φάση. Μερικοί βέβαια από τους 30 υψηλού κινδύνου υπότυπους του ιού HPV στους άνδρες που συνδέονται με καρκίνους γεννητικών οργάνων, μπορούν επίσης να προκαλέσουν και καρκίνους του πρωκτού και του πέους. Οι υπότυποι του ιού HPV στους άνδρες που μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο, σπάνια προκαλούν συμπτώματα. Τα κονδυλώματα είναι συνήθως το μόνο σύμπτωμα του ιού, σε τύπους HPV όμως που είναι χαμηλού κινδύνου για ανάπτυξη καρκίνου.
Διάγνωση
Για να διαγνωστεί η λοίμωξη HPV στους άνδρες, ένας έμπειρος Δερματολόγος στο νόσημα πρέπει να εξετάσει πολύ προσεκτικά τη γεννητική περιοχή, καθώς πολλές φορές μπορεί να ξεφύγουν βλάβες ή κάποιες περιοχές να θεωρηθούν λανθασμένα ότι πάσχουν. Είναι σημαντικό σε περίπτωση που τεθεί η διάγνωση κονδυλωμάτωνστον άντρα αυτά να αφαιρούνται για λόγους τόσο αισθητικούς αλλά και γιατί όσο υπάρχουν βλάβες με μεγάλο ιϊκό φορτίο αυξάνεται η πιθανότητα μετάδοσης του ιού.
Θεραπεία
Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει οριστική θεραπεία για τον ιό HPV στους άνδρες, όταν είναι ασυμπτωματικοί, οπότε ο Δερματολόγος- Αφροδισιολόγος θα πρέπει να βοηθήσει τον ασθενή με παράπλευρη στήριξη του ανοσοποιητικού συστήματος (π.χ. διατροφή, τρόπος ζωής) με σκοπό την πρόληψη εξάρσεων του ιού.
HPV – DNA
Ο έλεγχος με HPV-DNA test για την ανίχνευση του ιού HPV εφαρμόζεται τα τελευταία χρόνια για την τυποποίηση του ιού προκειμένου κυρίως οι γυναίκες να γνωρίζουν από ποιον τύπο του ιού (ογκογόνο ή μη) έχουν προσβληθεί. Πραγματοποιείται τόσο συμπληρωματικά στο test Pap σε περίπτωση αμφιβόλων αποτελεσμάτων όσο και διαγνωστικά σε κάποιες περιπτώσεις. Το HPV-DNA testείναι στην ουσία μια εξειδικευμένη μέθοδος με την οποία διαπιστώνεται όχι μόνο αν υπάρχει λοίμωξη από τον ιό, αλλά πιστοποιείται αν ο τύπος του ιού ανήκει στους υψηλού κινδύνου για κακοήθεια ή τους χαμηλού κινδύνου. Επιπλέον, το HPV DNA τεστ προσφέρει τη δυνατότητα να ονομαστεί επακριβώς ο εκάστοτε τύπος του ιού (π.χ. τύπος 6, 11, 16, 18, 52 κλπ).
Η εξέταση αυτή συνδυάζει τεχνικές μοριακής βιολογίας, όπως η μέθοδος της αλυσιδωτής αντίδρασης πολυμεράσης (PCR) και η υβριδοποίηση για την ανάλυση του DNA του ιού, και πραγματοποιείται από εξειδικευμένο μοριακό βιολόγο.
Για τη διενέργεια του HPV DNA τεστ λαμβάνεται κατά τη γυναικολογική εξέταση τραχηλικό επίχρισμα όπως κατά τη λήψη του test Pap ή σε περίπτωση κονδυλωμάτων πραγματοποιείται δερματική βιοψία από κάποια υπάρχουσα βλάβη. Η εξέταση του τραχηλικού επιχρίσματος αφορά σαφώς μόνο τις γυναίκες. Σε αυτές υπάρχει και αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας σε περίπτωση μόλυνσης από ορισμένους υπότυπους (π.χ. 16, 18). Είναι εξίσου σημαντικό όμως να διενεργείται HPV DNA test και στους άντρες που στην πλειοψηφία των περιπτώσεων είναι απλά φορείς των πιο επικίνδυνων στελεχών του ιού HPV.
Αυτό μπορεί να γίνει μόνο με τη λήψη δερματικής βιοψίας από τα κονδυλώματα (σε περίπτωση που υπάρχουν) ή από ένα σημείο στη γεννητική περιοχή που εμφανίζει συνήθως αυξημένη δερματική επαφή κατά τη σεξουαλική πράξη. Με αυτό τον τρόπο μπορούν να γνωρίζουν αν έχουν μολυνθεί από τον ιό και από ποιον τύπο αυτού. Στην κλινική Cosmetic Derma Medicine προσφέρεται η δυνατότητα διενέργειας HPV DNA test του λαμβάνοντας δερματική βιοψία στις εξής περιπτώσεις:
Διενέργεια HPV DNA τεστ σε περίπτωση ύπαρξης ενεργών βλαβών του ιού HPV (κονδυλώματα) όπου πραγματοποιείται εκτομή και λήψη ως δείγμα κάποιας βλάβης (ογκίδιο του HPV)
Διενέργεια HPV DNA τεστ σε περιπτώσεις που δεν υπάρχουν ενεργές βλάβες του ιού HPV (κονδυλώματα) όπου λαμβάνεται τυφλή βιοψία από κάποια περιοχή του δέρματος της γεννητικής περιοχής που εμφανίζει αυξημένο συνήθως φορτίο ο ιός λόγω της έντονης τριβής κατά τη σεξουαλική επαφή.
Διενέργεια HPV DNA τεστ σε περιπτώσεις που ο ένας σύντροφος πάσχει από HPV λοίμωξη και θέλουμε να ελέγξουμε τη μετάδοση στον άλλον. Επίσης σε γυναίκες που ο σύντροφός τους πάσχει και οι ίδιες έχουν αρνητικό test pap, διενεργείται HPV DNA τεστ που μπορεί να αναδείξει υποκλινική HPV λοίμωξη.
Η διαδικασία λήψης του απαραίτητου δείγματος για HPV DNA τεστ είναι αρκετά απλή και πραγματοποιείται υπό τοπική αναισθησία στο σημείο που έχει σε κάθε περίπτωση αποφασιστεί.